بیت‌کوین، یکی از مهمترین و پیشروترین رمزارزها در جهان است که در سال ۲۰۰۹ توسط شخص یا گروهی ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو ایجاد شد. ارز بیت‌ کوین، ابتکاری است که به طور کامل از نظریه پول غیرمتمرکز و عدم اعتماد به طرف سوم برخوردار بوده و با بهره‌گیری از فناوری بلاک چین، توانسته یک شبکه نقل و انتقال پولِ بدون واسطه و غیرمتمرکز را فراهم آورد. این رمزارز با هدف ایجاد امنیت بالا و حفظ حریم خصوصی ایجاد شده است.

تعریف‌های مختلفی برای این ارز دیجیتال ارائه شده است که لزوماً همه‌ی آن‌ها درست یا کامل نیستند. یک پول جایگزین، یک سیستم مالی غیرمتمرکز، یک روش جدید برای زندگی. همه‌ی این تعریف‌ها درست هستند اما نمی‌توانند پاسخ کاملی به سوال بیت کوین چیست باشند. در این مقاله از دیجینومی به بررسی کامل ماهیت، تاریخچه، طرز کار و ویژگی‌های این شبکه جهانی پرداخته‌ایم تا با پادشاه بازار بیشتر شوید. 

بیت کوین چیست؟

به زبان ساده، این ارز یک ارز دیجیتال مانند پول‌ رایج کشورها است و کارکرد عمده‌ی آن انجام تبادلات مالی بین افراد است. کارکرد کلی این ارز مشابه دلار آمریکا و ریال ایران است. اما بین این ارز و ارزهایی مانند دلار تفاوت‌های مهمی نیز وجود دارد. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها این است که این توکن توسط دولت‌ها و نهادهای مالی ایجاد نشده است و پشتوانه‌ای جز مقبولیت عمومی ندارد.

این ارز توسط یک الگوریتم ریاضی تولید می‌شود و کار می‌کند. در این ارز دیجیتال وظیفه ثبت و نگهداری تراکنش‌ها بر عهده‌ی دستگاه‌های محاسباتی است که کار تولید را نیز برعهده دارند. الگوریتم ریاضی این ارز در واقع یک تکنولوژی رمزنگاری شده بر پایه بلاک چین است که هم‌زمان با فراهم کردن شفافیت شبکه، حریم خصوصی کاربران را حفظ می‌کند. به این معنا که باوجود فراهم بودن امکان ناشناس بودن در شبکه، همه‌ی کاربران به جزئیات اطلاعات تراکنش‌ها دسترسی دارند. 

تاریخچه بیت کوین چیست؟

شاید شنیده باشید در گذشته، ارزش پول هر کشور را ذخایر طلای آن کشور مشخص می‌کرد. به همین دلیل کشورهایی که از طلای بیشتری به صورت ذخیره داشتند، ثروتمندتر بودند. اما این توافق جهانی حالا تغییر کرده است. در حال حاضر ارزش پول کشورها را بر اساس توان اقتصادی و سیاسی کشور مشخص می‌کنند. بنابراین بحران‌های اقتصادی می‌توانند بسیار بر ارزش پول هر کشور تأثیر بگذارند. 

تاریخچه بیت کوین نشان می‌دهد که این ارز نوعی پول دیجیتال است که بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸ آمریکا به وجود آمد. بحرانی که یکی از عمیق‌ترین بحران‌های اقتصادی آمریکا و جهان در طول تاریخ بود. ارزی که فارغ از بانک‌ها و بحران‌های اقتصادی، تلاش می‌کند که ارزش پول کاربرانش را حفظ کند و حتی آن را افزایش دهد. 

ساتوشی ناکاموتو، وایت پیپر بیت کوین را در سایتی با دامنه‌ی bitcoin.org منتشر کرد. او در ۳ ژانویه سال ۲۰۰۹ اولین بلاک بلاکچین را استخراج کرد. در اولین بلاک نوشته شده بود: «در تاریخ ۳/۱/۲۰۰۹ نخست‌وزیر در آستانه دومین کمک مالی به بانک‌ها است».

نحوه عملکرد

بیت کوین یک ارز دیجیتال است که از کلید عمومی رمزنگاری شده (آدرس عمومی) استفاده می‌کند. این ارز دیجیتال در واقع یک شبکه‌ی همتا به همتا است که با الگوریتم اجماع اثبات کار انجام تراکنش‌ها را تأیید می‌کند. به زبان ساده‌تر این ارز از یک آدرس به آدرس دیگر ارسال می‌شود و در ازای این انتقال‌ها از کاربران کارمزد دریافت می‌شود. هر کاربر به طور بالقوه می‌تواند تعداد زیادی آدرس داشته باشد. 

هر تراکنش پرداختی به کل اعضای شبکه‌ اعلام می‌شود تا بیت‌کوین‌های موجود دو بار خرج نشوند. بعد از تأیید توسط نودهای شبکه، تراکنش توسط نودهای شبکه مهر زمان دریافت می‌کنند تا اطلاعات کاملشان در بلاک چین ذخیره شود. 

هر تراکنش با قدرت کامپیوتری و پردازشی بالایی ثبت می‌شود که به آن «اثبات کار» می‌گویند. با استفاده از این قدرت پردازش، این ارز یک شبکه‌ی پرداخت سریع و قابل اعتماد ایجاد می‌کند که هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند. 

ویژگی بیت کوین چیست؟

بیت کوین در یک شبکه همتا به همتا بدون نیاز به یک مرجع مرکزی یا واسطه مانند بانک عمل می‌کند و آن را به دارایی‌ای غیرمتمرکز تبدیل می‌کند. در ادامه به برخی از ویژگی‌های کلیدی بیت کوین می‌پردازیم:

• تمرکززدایی: بیت کوین توسط هیچ مقام مرکزی، دولت یا موسسه مالی کنترل نمی‌شود. بنابراین برای حفظ و تأیید تراکنش‌ها از طریق مکانیزم اجماع اثبات کار، به شبکه توزیع شده‌ای از رایانه‌ها (نودها) متکی است.
• فناوری بلاک چین: بیت کوین از فناوری بلاک چین استفاده می‌کند که یک دفتر کل عمومی غیرمتمرکز و شفاف است که همه تراکنش‌ها را ثبت می‌کند. بلاک چین تضمین می‌کند که هر تراکنش ثبت و تأیید می‌شود و امکان شفافیت و تغییرناپذیری را فراهم می‌کند.
• عرضه محدود: بیت کوین دارای عرضه محدود ۲۱ میلیون کوین است؛ به این معنی که هرگز بیش از ۲۱ میلیون بیت‌کوین وجود نخواهد داشت. در واقع نودها، برای حل مسائل پیچیده ریاضی برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و افزودن آنها به بلاک چین رقابت می‌کنند. ماینرها برای تلاش‌های خود با بیت‌کوین‌های جدید پاداش می‌گیرند، اما این پاداش به مرور زمان به‌صورت برنامه‌ریزی شده کاهش می‌یابد.
• امنیت: بیت کوین از تکنیک‌های رمزنگاری برای ایمن‌سازی تراکنش‌ها و کنترل ایجاد بلاک‌های جدید استفاده می‌کند. هر تراکنش به صورت دیجیتالی امضا می‌شود تا از صحت و یکپارچگی آن اطمینان حاصل شود. ماهیت غیرمتمرکز شبکه و مکانیسم اجماع، دستکاری سیستم را برای عوامل مخرب دشوار می‌کند.
• دسترسی جهانی: تراکنش‌های بیت کوین را می‌توان در سطح جهانی بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مانند بانک‌ها انجام داد. تا زمانی که افراد به اینترنت متصل باشند، می‌توانند بیت کوین را از هر نقطه از جهان ارسال و دریافت کنند.

انواع تراکنش در شبکه بیت کوین

از نظر تعداد ورودی‌ها و خروجی‌ها، تراکنش‌های بیت کوین را می‌توان به انواع زیر دسته‌بندی کرد:

• تراکنش‌های یک ورودی و یک خروجی (SISO): اینها ساده‌ترین نوع تراکنش‌های بیت‌ کوین هستند که شامل یک ورودی و یک خروجی می‌شوند. در یک تراکنش SISO، کیف پول فرستنده از یک خروجی تراکنش خرج نشده خاص (UTXO) به عنوان ورودی استفاده می‌کند و کل ارزش آن UTXO را به عنوان خروجی به کیف پول گیرنده منتقل می‌کند.
• تراکنش‌های چند ورودی و یک خروجی (MISO): تراکنش‌های MISO شامل چندین ورودی اما تنها یک خروجی است. در این نوع تراکنش، کیف پول فرستنده چندین UTXO را به عنوان ورودی ترکیب می‌کند تا مبلغ تراکنش مورد نظر را پوشش دهد و کل ارزش را به عنوان یک خروجی به کیف پول گیرنده ارسال می‌کند.
• تراکنش‌های یک ورودی و چند خروجی (SIMO): تراکنش‌های SIMO دارای یک ورودی واحد اما چند خروجی هستند. در یک تراکنش SIMO، کیف پول فرستنده از یک UTXO خاص به عنوان ورودی استفاده می‌کند و مقدار را به چندین خروجی تقسیم می‌کند که هر کدام به کیف پول گیرنده متفاوت یا همان کیف پول اختصاص داده می‌شود.
• تراکنش های چند ورودی و چند خروجی (MIMO): تراکنش‌های MIMO شامل چندین ورودی و خروجی‌های متعدد است. در این نوع تراکنش، کیف پول فرستنده چندین UTXO را به عنوان ورودی ترکیب می‌کند و مقدار را در چندین خروجی توزیع می‌کند، که می‌تواند به گیرندگان مختلف یا همان کیف پول تعلق داشته باشد.
• تراکنش‌های CoinJoin: تراکنش CoinJoin یک تکنیک افزایش حریم خصوصی است که شامل چندین شرکت کننده می‌شود. در این نوع تراکنش شرکت کننده‌ها ورودی و خروجی بیت کوین خود را در یک تراکنش ترکیب می‌کنند. تراکنش‌های CoinJoin می‌توانند ورودی‌ها و خروجی‌های متعددی داشته باشند که به شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهد وجوه خود را ترکیب کرده و مسیر تراکنش را مبهم کنند و حریم خصوصی را افزایش دهند.

توجه به این نکته مهم است که تعداد ورودی‌ها و خروجی‌ها در تراکنش بیت کوین بسته به عواملی مانند UTXOهای موجود فرستنده، مبلغ تراکنش مورد نظر و پیچیدگی تراکنش می‌تواند متفاوت باشد. وجود انواع تراکنش، انعطاف‌پذیری شبکه بیت کوین را در تطبیق با تراکنش‌های مختلف نشان می‌دهد.

مقایسه انتقال پول در شبکه بیت کوین و شبکه بانکی

شبکه بیت کوین و شبکه بانکی از نظر انتقال دارایی، در چندین جنبه کلیدی با هم تفاوت دارند. اولاً، شبکه بیت کوین غیرمتمرکز است و به صورت همتا به همتا عمل می‌کند، در حالی که شبکه بانکی متمرکز است و به موسسات مالی متکی است. این ماهیت غیرمتمرکز بیت کوین امکان دسترسی بیشتر را فراهم می‌کند، زیرا هر کسی که کیف پول بیت کوین دارد می‌تواند در انتقال پول شرکت کند.

ثانیا، سرعت تراکنش‌ها بین دو شبکه به طور قابل توجهی متفاوت است. تراکنش‌های بیت‌ کوین معمولاً زمان‌های تأیید سریع‌تری را ارائه می‌کنند، در حالی که نقل و انتقالات شبکه بانکی، به‌ویژه برای تراکنش‌های بین‌المللی، ممکن است بیشتر طول بکشد. در نهایت، سطح حریم خصوصی و ناشناس بودن بین این دو شبکه متفاوت است. تراکنش‌های بیت‌ کوین سطح مشخصی از ناشناس بودن را فراهم می‌کنند زیرا کاربران با آدرس‌های کیف پول شناسایی می‌شوند، در حالی که نقل و انتقالات شبکه بانکی شامل ارائه اطلاعات شخصی و بانکی، مشروط به انطباق با مقررات است.

به طور کلی، شبکه بیت‌ کوین تمرکززدایی بیشتر، تراکنش‌های بالقوه سریع‌تر و سطح مشخصی از ناشناس بودن را ارائه می‌کند، در حالی که شبکه بانکی یک سیستم منظم‌تر و در دسترس‌تر را با زمان‌های تراکنش طولانی‌تر و قوانین دقیق‌تر ارائه می‌دهد.

هدف بیت کوین چیست؟

ساتوشی در زمان استخراج اولین بلاک بیت کوین، این پیام The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks را در آن ثبت کرد. این پیام به خبر روزنامه تایمز اشاره داشت که ۶ روز پیش از تولید نخستین بلاک بیت کوین، منتشر شده بود. در خبر منتشر‌شده در نیویورک تایمز بیان شده بود که نماینده ولیعهد انگلستان در پارلمان این کشور برای دومین بار تصمیم به تزریق پول برای رفع بحران مالی این کشور گرفته است. در ادامه اهداف بیت کوین رو بررسی می‌کنیم.

۱. حذف واسطه‌ها

می‌توان گفت اولین هدف بیت کوین نشان دادن ناکارآمدی بانک‌های مرکزی است که می‌توانند به راحتی پول چاپ کنند و باعث تورم و از دست رفتن ارزش دارایی‌های افراد شوند. همچنین از آنجایی که بیت کوین توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کنترل نمی‌شود، عملا آنها امکان دسترسی به تراکنش‌های بیت کوین و بلوکه کردن آنها را ندارند. بنابراین بسیاری از اقدامات مانند تحریم‌ها که دولت‌ها با استفاده از آنها سعی در کنترل افراد دارند، امکان‌پذیر نخواهد بود.

۲. انتقال ارزش

یکی دیگر از اهداف بیت کوین تبدیل شدن به روشی همتا به همتا برای انتقال پول است. در واقع قرار بود که بیت کوین به عنوان اولین پول الکترونیکی و یک سیستم پرداخت جایگزین ناشناس باشد و نیاز به دخالت شخص ثالث را از بین ببرد. بیش از یک دهه از ایجاد شبکه بیت کوین می‌گذرد و موضوع قابل بحث این است که آیا بیت کوین توانسته به هدف اولیه خود دست پیدا کند؟

شبکه بیت کوین همچنان از مشکلاتی مقیاس‌پذیری و کارمزدهای بالای تراکنش رنج می‌برد و به همین دلیل بسیاری از افراد بر این باورند که بیت کوین بیشتر یک روش ذخیره ارزش است تا یک جایگزین برای پول نقد. شبکه بیت کوین در حال حاضر نمی‌تواند بیش از هفت تراکنش را در ثانیه پردازش کند. این در حالیست که شبکه ویزا کارت می‌تواند بیش از ۲۴,۰۰۰ تراکنش را در ثانیه پردازش کند. به همین دلیل تبدیل شدن بیت کوین به یک روش پرداخت جهانی در حال حاضر ممکن نیست.

۳. حفظ ارزش

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، به طور کلی ۲۱ میلیون واحد بیت کوین وجود خواهد داشت. از آنجایی که ارزش یک دارایی نسبت مستقیم با کمیابی آن دارد، انتظار می‌رود قیمت بیت کوین در آینده افزایش چشم‌گیری پیدا کند. بنابراین می‌توان گفت بیت کوین علاوه‌بر اینکه می‌تواند روشی برای پرداخت باشد، همزمان می‌تواند برای حفظ ارزش مورد استفاده قرار بگیرد. 

در حال حاضر طلا محبوب‌ترین روش برای حفظ ارزش است. بسیاری از افراد بیت کوین را نوعی طلای دیجیتال می‌دانند. نکته قابل توجه درباره این دو دارایی، همبستگی قیمتی آنها است. با نگاهی به تاریخچه قیمت بیت کوین، می‌توان استدلال کرد که اولین ارز دیجیتال جهان عملکرد خوبی برای ذخیره ارزش داشته است.

قیمت بیت کوین در ابتدا کمتر از ۱ دلار بود و از زمان پیدایش هر سال به آرامی ارزش آن افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۰ قیمت بیت کوین نتوانست حتی به یک دلار برسد. در سال ۲۰۱۳ قیمت BTC به ۲۲۰ دلار افزایش یافت و تا سال ۲۰۱۷ خود را به سطح ۲۰,۰۰۰ دلار رساند و در سال ۲۰۲۱ قیمت آن به بیش از ۶۴,۰۰۰ دلار رسید. قیمت فعلی بیت کوین (۳ بهمن ۱۴۰۱) در محدوده ۲۳,۰۰۰ دلار است.

۴. تغییر در سیاست‌های پولی

بیت کوین با فراهم کردن یک سیستم پرداخت مالی جدید بدون نیاز به سیستم‌های بانکی در دنیا به تمامی افراد اجازه می‌دهد با ایفای نقش در این شبکه از یک برابری نسبی برخوردار شوند. به عبارت ساده‌تر شبکه بیت کوین تمرکز قدرت و ثروت را از افراد ثروتمند می‌گیرد و به تمامی افراد اجازه می‌دهد در توزیع ثروت مشارکت داشته باشند.  

در حال حاضر دلار آمریکا در سراسر جهان به عنوان قدرتمند‌ترین ارز مبادلاتی شناخته می‌شود. به همین دلیل سیاست‌های مختلف ایالات متحده تاثیر مستقیمی بر اقتصاد سایر کشورها خواهد داشت؛ اما با استفاده از بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال می‌توان شکل سنتی اقتصاد و پول را تغییر داد. به عبارت ساده‌تر با جایگزین شدن بیت کوین به جای دلار، تصمیمات اقتصادی یک کشور بر تمامی کشورها تاثیر‌گذار نخواهد بود.

۵. استفاده در معاملات جهانی

علیرغم نوسانات مداوم بیت کوین، می‌توان از آن برای انجام مبادلات جهانی استفاده کرد. از آنجایی که برای نگهداری بیت کوین فقط به یک ولت نیاز است و می‌توان آن را در ۷ روز هفته و به صورت شبانه روزی انتقال داد، استفاده از بیت کوین یکی از آسان‌ترین روش‌ها برای انتقال پول در جهان است. دارندگان بیت کوین برای استفاده از آن نیازی به حساب بانکی یا شخص ثالث کنترل‌کننده ندارند. بازرگانان می‌توانند به‌سادگی معاملات خود را با پرداخت کمترین کارمزد به انجام برسانند.

۶. استفاده در مبادلات روزمره

در حال حاضر کاربران می‌توانند با استفاده از BTC از بسیاری از سایت‌های مختلف کالاها و خدمات مورد نیاز خود را خریداری کنند. همچنین می‌توانند در بسیاری از کشورها با استفاده از بیت کوین از مشاغل محلی خرید‌های خود را به انجام برسانند. همچنین بسیاری از کشورهای جهان در حال قانون‌گذاری بازار رمزارزها برای تبدیل شدن به یک روش پرداخت هستند. به عنوان مثال کشور السالوادور اولین کشوری بود که در سپتامبر ۲۰۲۱ بیت کوین را به عنوان پول قانونی به رسمیت شناخت. رئیس جمهور این کشور معتقد است که بیت کوین به ۷۰ درصد مردم السالوادور که دسترسی به بانکداری مناسب ندارند، کمک خواهد کرد.

اما استفاده از بیت کوین به دلیل نوسانات بالای قیمتی آن دارای مشکلاتی است. به عنوان مثال فرض کنید قیمت یک قهوه ۰.۰۰۰۳۴ بیت کوین در روز سه شنبه و ۰.۰۰۰۰۱۲ بیت کوین در روز پنجشنبه باشد، در این حالت هم مشتریان و هم خرده‌فروشان برای ارزش‌گذاری واقعی محصولات خود دچار مشکل می‌شوند. با توجه به سخت بودن قیمت‌گذاری محصولات بر‌اساس بیت کوین و همچنین با توجه به سادگی استفاده از سیستم‌های مالی جاری در سراسر جهان، بعید به نظر می‌رسد که استفاده از بیت کوین بتواند به یکی از روش‌های اصلی پرداخت تبدیل شود.

۷. سهولت در ذخیره‌سازی

یکی از ویژگی‌های مهم بیت کوین سهولت نگهداری از آن است. تمامی کالاهای ارزشمند مانند طلا، جواهرات و غیره را باید به صورت فیزیکی نگهداری کرد؛ اما بیت کوین را می‌توان در یک کیف پول ذخیره کرد و در صورت نیاز فقط با در دست داشتن کلید خصوصی کیف پول، بدون محدودیت در سراسر جهان مورد استفاده قرار داد.

پرسش و پاسخ (FAQ)

• هدف بیت کوین چیست؟
  بیت کوین با هدف حذف واسطه‌ها و ایجاد امکان تبادلات مالی به صورت همتا‌به‌همتا بین افراد متولد شد. از اهداف مهم بیت کوین می‌توان به مواردی مانند گرفتن قدرت از بانک‌ها و دولت‌ها و سپردن آن به افراد در سراسر جهان، حفظ حریم خصوصی در انجام مبادلات، شفافیت در انجام تراکنش‌ها، حفظ ارزش پول و تسهیل انجام مبادلات در دنیا اشاره کرد.

• آیا بیت کوین شکلی از پول است؟
  بیت کوین دارای ویژگی‌های اصلی پول است، اما اقتصاددانان و قانون‌گذاران هنوز متقاعد نشده‌اند که بیت کوین در حال حاضر به عنوان پول عمل می‌کند. دلیل این امر این است که هنوز تعداد تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین پایین است و اکثر مبادلات در دنیا با ارزهای فیات انجام می‌شود. همچنین با توجه به عرضه محدود BTC و تقاضای زیاد برای آن، می‌توان گفت در حال حاضر بیت کوین کالایی برای حفظ ارزش است.

جمع بندی

هدف اصلی بیت کوین فراهم کردن بستری برای انجام معاملات شفاف و بدون نیاز به شخص ثالث است؛ اما با گذشت زمان بیت کوین به وسیله‌ای برای حفظ ارزش پول تبدیل شد. یکی از ویژگی‌های بیت کوین در این است که تعداد آن محدود است و هیچ نهادی نمی‌تواند بیت کوین بیشتری چاپ کند؛ اما مقدار محدود آن می‌تواند باعث شود که میلیون‌ها نفر نتوانند یک واحد از آن را نگهداری کنند. این مساله باعث می‌شود بیت کوین از یکی از اهداف اصلی خود که برقراری عدالت در نحوه توزیع ثروت است، بازبماند. در این مقاله به این پرداختیم که هدف بیت کوین چیست و تا چه حد توانسته به اهداف خود برسد. به نظر شما بیت کوین تا چه حد توانسته به اهداف خود دست پیدا کند؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.